İNSAN EMBRİOGENEZİ VƏ DÖLÜN FETAL DÖVRDƏ İNKİŞAFINA MÜASİR BAXIŞ
Annotasiya
İnsan embrionun inkişafı yumurta hüceyrəsi spermatozoid ilə dölləndikdə tək hüceyrəli ziqot əmələ gətirməklə başlayır. Bu hüceyrənin bölünməsi, hüceyrə miqrasiyası, differen-siasiya, böyümə və hüceyrənin yenidən təşkili yüksək ixtisaslaşdırılmış hüceyrə toplusu olan çoxhüceyrəli embriona çevrilir. Embriogenez prosesi təxmini olaraq döllənmədən – 8 həftəyə qədər olan müddət ərzində davam edir (təxminən 56 gün). Fetal dövr 57.gündə baş-layır ve doğuş baş verənə qədər davam edir. Məqalədə fertilizasiyadan başlanmış doğuş anına qədər embrion və dölün inkişafının əsas aspektləri son 10 ilin ədəbiyyat materialı əsa-sında təhlil edilmişdir. Bu məqsədlə 2012-2022 ci illəri əhatə edən “ embryo, fetus, gestational weeks” açar sözlərdən istifadə edərək Pubmed, Cochraine, Medline bazalarında axtarış aparılmış, 4089 məqalə müəyyən edilmişdir. Onlardan 124- ü mövzuya uyğun hesab edilərək analiz edilmişdir.
Biblioqrafik istinadlar
Moore K, Persaud TVN, Torchia M. Chapter1.Introduction to Human development. The Developing Human, 2018.
Craft AM, Johnson M. From stem cells to human development: a distinctly human perspective on early embryology, cellular differentiation and translational research, Development 144:12, 2017.
Slack JMW: Essential developmental biology, ed 3, Hoboken, NJ, 2012, Wiley-Blackwell.
Zhai J, Xiao Z, Wang Y, Wang H. Human embryonic development: from peri-implanta-tion to gastrulation. Trends in cell biology Vol 32, ISS 1, P18-29, JAN, 2022.
Appleby JB, Annelien L, Bredenoord. Should the 14‐day rule for embryo research become the 28‐day rule? EMBO Mol Med. 2018 Sep; 10(9): e9437.
Bo Lv, An Q, Zeng Q, Zhang X. et al. Single-cell RNA sequencing reveals regulatory mechanism for trophoblast cell-fate divergence in human peri-implantation conceptuses. PLoS Biol. 2019 Oct 9;17(10):e3000187. doi: 10.1371/journal.pbio.3000187.
Sırmalı ŞA. Genel Embrioloji, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji AbD., 2015 səh. 1- 28.
American Congress of Obstetricians and Gynecologists. (2015, June). Prenatal develop-ment: How your baby grows during pregnancy. Retrieved June 26, 2015, from ACOG: Women's Health Care Physicians.
Yi Z, Xue X, Shao Y, Wang S, Esfahani SN et al. Controlled modelling of human epiblast and amnion development using stem cells. Nature 573, 421–425 (2019).
Yu L. et al. Derivation of intermediate pluripotent stem cells amenable to primordial germ cell specification. Cell Stem Cell. 2021; 28: 550-567.e12.
Sadler TW. Langman’s Medical Embryology. 12th ed. Philadelphia: Lippincott Williams &Wilkins; 2012.
Gasser R. Atlas of human embryos, Hagerstown, Md, 1975, Harper & Row. Hopwood N: A history of normal plates, tables and stages in vertebrate embryology, Int J Dev Biol 51:1, 2007.
Yamada S, Takakuwa T. Introduction: Overview of development in human embryos. In: The Human Embryo. ISBN 978-953-307-752-9. InTech publisher. March, 2012 pp3-20
Yamada S, Nakashima T, Hirose A, Yoneyama A, Takeda T, Takakuwa T. Developmental Anatomy of Human Embryo. In: The Human Embryo. ISBN 978-953-307-752-9. InTech publisher. March, 2012 pp113-126.
Rubarth LB, Van Woudenberg Ch. Development of the Gastrointestinal System: An Embryonic and Fetal Review. Neonatal Netw. 2016;35(3):156-8.
Turco MY, Moffett A. Development of the human placenta. Development. 2019 Nov 27;146(22):dev163428. doi: 10.1242/dev.163428
Jun TChM, Lewandowski AJ. The Transitional Heart: From Early Embryonic and Fetal Development to Neonatal Life. Fetal Diagn Ther. 2020;47(5):373-386..
Kagurasho M, Yamada S, Uwabe C, Kose K, Takakuwa T. Movement of the external ear in human embryo. Head & Face Medicine 2012, 8:2.
Abdulrahman M. H.; Salwa Al M. et al. Fertilization & Fetal Development. Fertilization & Fetal Development (pp.1-10) 2021.
Myer ML.; Bullard L. Beasley VL. Embryonic Fetal Development 2015 pp 2-18.
Reynolds PL; Borowicz PP; Caton JS. Developmental Programming of Fetal Growth and Development. Vet Clin North Am Food Anim Pract. 2019 Jul;35(2):229-247.
Açar sözlər
плод
недели гестации embrion
döl
hestasiya həftələri embryo
fetus
gestational weeks